کوکی چیست و چگونه می توان ان را غیرفعال کرد

اگر شما به وب گردی علاقه داشته باشید، قطعا در مورد کوکی بارها و بارها شنیده‌اید. اما کوکی چیست؟ چه استفاده‌ای دارد؟ چگونه می‌توان از آن در جهت بهتر شدن اهدافمان استفاده کرد؟ آیا کوکی برای دستگاه ما مضر است؟ آیا کوکی‌ها می‌توانند امنیت اطلاعات ما را به خطر بیندازند؟ و… . قطعا می‌توان چندین سوال دیگر در این حوزه مطرح کرد که همه‌ی آن‌ها روی زندگی ما تاثیر گذار است. در نتیجه تا پایان این مقاله با پرانتز همراه باشید تا دریابید که بهترین استفاده از این خدمت چیست و چگونه می‌توان بیشترین استفاده را از کوکی‌ها داشت.

برنامه نویسان و توسعه دهندگان وب به دنبال این می‌باشند که به صورت روزانه و مستمر استفاده ما از فضای اینترنت را ساده‌تر کنند. به همین دلیل است  که استفاده از کوکی‌ها در سال 1994 برای اولین بار مطرح شده و به طبع مرورگرهای مختلف شروع به استفاده از آن کردند. هدف از کوکی‌ها این است که شما تجربه لذت بخش‌تری در فضای مجازی داشته باشید. البته استفاده از کوکی‌ها مختص مرورگرها نیست و به مرور شبکه‌های اجتماعی نیز از کوکی برای بهبود خدمات خود استفاده کردند.

اگر شما صاحب وب سایت می‌باشید و قبل از اینکه به فکر استفاده مناسب از کوکی‌ها باشید باید به فکر افزایش کاربران خود باشید. با توجه به این نکته بسیار مهم، شما برای افزایش ورودی خود نیاز به یک استراتژی سئو بسیار قوی خواهید داشت.

کوکی چیست؟

کوکی یک فایل با حجم بسیار کم است که روی سیستم شما ذخیره می‌شود. مهم نیست که دستگاه مورد استفاده شما لپ تاپ و یا موبایل است، سایت‌ها برای افزایش راحتی شما معمولا برخی از شخصی سازی شما را در سیستم شما ذخیره می‌کنند. بنابراین زمانی که شما پس از مدتی به سایت مورد نظر خود مراجعه می‌کنید، تنظیمات شخصی سازی شده شما حفظ شده است. به عنوان مثال فرض کنید که من از یک سایت تحلیلی برای کار خود استفاده می‌کنم. زبان مورد نظر را فارسی انتخاب می‌کنم. از طرفی زمان را نیز به وقت شهر خود تنظیم می‌کنم.

هر زمانی که من به این سایت مراجعه می‌کنم زبان آن فارسی است و زمان آن نیز به زمان شهر تنظیم شده است. این قابلیت می‌تواند در وهله اول در زمان من صرفه جویی کند و در وهله دوم نیز رضایت و لذت من برای کار کردن را افزایش می‌دهد. کوکی‌ها یک ابزار ارتباطی بین شما و مرورگر و یا سایت‌های مختلف می‌باشد. هدف از کوکی‌ها در محیط وب این است که سرعت عمل و کیفیت ارتباط را برای طرفین افزایش دهند. البته در این مسیر شما باید به نکاتی نیز توجه داشته باشید.

زمانی که شما برای اولین بار وارد یک سایت می‌شوید، تمام اطلاعاتی که در آن وارد می‌کنید، در قالب شخصی سازی و … در تحت عنوان کوکی ذخیره می‌شود. اما در این میان سایت از کوکی‌های شما یک استفاده دیگر نیز می‌کند. او با توجه به کوکی کاربران مختلف سعی می‌کند که سایت خود را بهینه کند. معمولا در این زمان برنامه ریزی استراتژیک مطرح می‌شود. چرا که مدیران سایت‌ها تلاش می‌کنند که بیشترین خدمات را برای شما در راستای رضایت و اهداف  طرفین برنامه ریزی کنند.

اجزاء مختلف و بخش‌های اصلی یک کوکی چیست؟

شما به صورت کلی یک درک نسبی از کوکی‌ها پیدا کردید، شاید برای شما این سوال ایجاد شده باشد که بخش‌های تشکیل دهنده یک کوکی چیست؟ به صورت کلی در کوکی شما در مرحله اول Domain ذخیره می‌شود. این کار کمک می‌کند که نام و آدرس وب سایتی که آن را ایجاد کرده‌ است ثبت شود. با توجه به این نکته برای بازخوانی آن خطایی وجود نخواهد داشت. در بخش بعدی Path ثبت خواهد شد که مسیر دایرکتوری را مشخص خواهد کرد. در بخش بعدی که مهمترین بخش است Content  ذخیره خواهد شد.

این بخش معمولا تمام تنظیمات شخصی سازی شما ذخیره خواهد شد. البته این اطلاعات به صورت کد و با حجم حداکثر 4 کیلو بایت خواهد بود. و بخش بعدی معمولا Expire  است که در آن تاریخ مصرف کوکی ذخیره می‌شود. هر کوکی باید تاریخ انقضاء داشته باشد. در نهایت آخرین بخش Secure  می‌باشد که در آن کدهای امنیتی شما قرار میگیرد و فرمت ترجمه کوکی برای سایت را مشخص می‌کند.

چگونه کوکی های مرورگر را فعال کنیم

ممکن است که با توجه به مزایای کوکی‌ها بخواهید چک کنید که آیا مرورگرهای شما تنظیمات کوکی فعال دارند و یا خیر. برای این موضوع کافی است که بخش Setting  مرورگر خود را باز کنید. در مرحله بعد به دنبال گزینه Privacy and security باشید و سپس گزینه Cookies را انتخاب کنید. اگر  می‌خواهید ببینید  کدام سایت‌ها به کوکی شما دسترسی دارند، گزینه Cookies and other site data انتخاب کنید. در این بخش شما می‌توانید گزینه کوکی برای همه سایت‌ها فعال کنید و یا به برخی سایت‌ها اجازه استفاده از کوکی‌های خود را بدهید.

کوکی‌ها دقیقا چگونه کار می‌کنند؟

ممکن است که شما برای فعال سازی و یا غیرفعالسازی کوکی سایت خود اندکی شک داشته باشید و بخواهید بیشتری در این مورد تحقیق کنید. در نتیجه لازم است که بیشتر در این مورد برای شما توضیح دهیم. قبل از هر چیزی به این نکته دقت داشته باشید که کوکی وب، کوکی مرورگر، کوکی …همگی یک جنس و یک ساز و کار دارند، فقط اسامی مختلفی روی آن‌ها گذاشته شده است. زمانی که شما شخصی سازی خود را درون یک سایت انجام دادید، یک فایل کم حجم متنی روی سایت حافظه مرورگر شما ذخیره می‌شود.

در مراجعات بعدی شما در کسری از ثانیه، سایت از مرورگر شما در خواست می‌کند که کوکی‌های ذخیره شده را بارگذاری کند. در این صورت کوکی‌ها بارگذاری می‌شوند و شما ادامه کار خود را با همان تنظیمات شخصی انجام می‌دهید. ممکن است که برای شما این سوال ایجاد شده باشد، اگر کوکی‌ها را حذف کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ اگر شما کوکی‌های خود را حذف کنید، معمولا سایت‌ها به صورت خام برای شما نمایش داده می‌شوند و هیچ گونه تنظیمات شخصی ندارند. زمانی که شما تغییرات را ایجاد می‌کنید، مجدد کوکی‌ها در مرورگر شما ذخیره می‌شود.

البته لازم به ذکر است که کوکی‌ها به دلیل پروتکل HTTP ایجاد شده‌اند و کمک می‌کنند که سایت‌ها هیچگاه نتوانند اطلاعاتی از کاربران را ذخیره کنند. ممکن است که یک سایت به صورت گروهی شروع به دسته بندی کاربران خود کند اما به صورت مستقل نمی‌تواند.

آیا کوکی‌ها می‌توانند برای خطر ساز باشند؟

ما به عنوان یک ایرانی همیشه درصدی بد بینی به اتفاقات اطراف خود داریم. این موضوع نیز به دلیل تاریخچه پر فراز و نشیب ما می‌باشد. حال ممکن است که این سوال برای شما مطرح شود که آیا کوکی‌ها می‌توانند، برای ما خطری داشته باشند. لازم به ذکر است که کوکی‌ها به تنهایی نمی‌توانند برای ما خطری ایجاد کنند. علت آن نیز مشخص است، کوکی‌ها فایل‌های متنی با حجم کم می‌باشند که اطلاعات کاربری ما را ذخیره می‌کنند. اما یک نکته بسیار مهم در مورد کوکی‌ها وجود دارد.

درست است که آن‌ها اطلاعات ما را ذخیره می‌کنند، اما یک مشخصات کاربری رایانه نیز همراه آن‌ها ذخیره می‌شود. فرض کنید که من کوکی‌های لپ تاپ شما را هک کنم و دقیقا بدانم که چه اطلاعاتی متعلق به کدام سایت است. در وهله اول توانایی شکستن کد کوکی‌ها وجود ندارد و باید به صورت ترکیبی از آن استفاده شود. در وهله دوم اگر من بخواهم با سیستم خود به سایت مورد نظر وصل شوم، کوکی‌ها برای سایت مورد نظر غیر قابل قبول است و به من اجازه دسترسی به تنظیمات شخصی شما را نمی‌دهد. به علت این که آدرس رایانه‌ها یکی نیست.

در نهایت به این نکته توجه داشته باشید که رمز ورود شما در کوکی‌ها ذخیره نمی‌شود بلکه در مرورگر و جیمیل شما ذخیره می‌شود. از این بابت می‌توانید اطمینان داشته باشید که در صورتی که شما کوکی‌های خود را به هر دلیل از دست بدهید. رمز و اطلاعات حیاتی شما امن خواهد بود.

نحوه پاک کردن کوکی‌ ها در گوگل کروم  اندروید

ممکن است که شما نیاز داشته باشید که در یک سایت تحقیق و بررسی داشته باشید بدون این که اثری از شما وجود داشته باشید. اگر شما به چنین چیزی نیاز دارید کار شما بسیار ساده است. برای گوگل کروم اندروید تنها کافی است که از پنجره Incognito استفاده کنید. در این صورت هیچ کوکی برای شما ذخیره نخواهد شد. شما با خیال راحت می‌توانید در اینترنت گشت و گذار داشته باشید بدون اینکه اثری از شما باقی مانده باشد. البته لازم به ذکر است که در این حالت History شما نیز خالی است و چیزی در آن ذخیره نخواهد شد.

اما ممکن است که شما بخواهید اثر خود را پاک کنید، در این صورت بازهم شما کار سختی در پیش نخواهید داشت. برای این کار از گزینه تنظیمات کروم خود استفاده کنید. سپس گزینه حریم شخصی و امنیت را انتخاب کنید. در نهایت گزینه پاک کردن کوکی‌ها و تاریخچه برای همیشه را انتخاب کنید. در این صورت می‌توانید اطمینان داشته باشید که رد پای شما به صورت قطعی پاک شده است. البته توجه داشته باشید که بهترین کار برای انجام برخی امور شخصی استفاده از حالت کروم شخصی یا همان Incognito می‌باشد.

چگونه در آیفون می‌توان بدون ذخیره شدن کوکی از سایت‌های مختلف استفاده کرد؟

ما در بخش قبل در مورد گوشی‌ها اندرویدی با شما صحبت کردیم. ممکن است شما از آن دسته از افرادی باشید که از گوشی آیفون استفاده می‌کنید. در این صورت شما باید سافاری از بخش privet Browsing  استفاده کنید. در این حالت کوکی و تاریخچه جستجوی شما ذخیره نخواهد شد. شرکت اپل به اندازه‌ای برای حریم شخصی شما ارزش قائل است که حتی کیبورد هوشمند نیز در این بخش کلمات و عبارات شما را ذخیره نخواهند کرد.

اگر شما قصد پاک کردن تاریخچه و کوکی‌های خود در اندروید را دارید، کار دشواری در پیش روی نخواهید داشت. در صورتی که شما اگر زبان انگلیسی خوبی داشته باشید می‌توانید از فرمان صوتی به SIRI استفاده کنید. حال اگر شما زبان انگلیس شما قوی نیست می‌توانید از بخش setting   گزینه Safari  را انتخاب کنید، سپس بر روی گزینه Clear history and website data بزنید.

در این زمان تلفن همراه شما از شما سوال خواهد کرد که آیا از بابت این موضوع مطمئن می‌باشید. شما گزینه بله را انتخاب می‌کنید و کلیه اطلاعات از بین خواهد رفت. اما اگر قصد دارید که فقط کوکی خود را پاک سازی کنید. در بخش Setting  به جای Clear history and website data به دنبال گزینه Advance  باشید، سپس گزینه Website Data  را انتخاب کنید.  با مراجعه به  آخرین بخش این قسمت به دنبال گزینه Remove all Website Data بگردید. در این صورت کلیه کوکی آیفون شما پاک شده است.

آیا ممکن است که رایانه ما از طریق کوکی‌ها  ویروسی شود؟

ممکن است برای شما این سوال ایجاد شده باشد که آیا کوکی‌ها می‌توانند سیستم ما را ویروسی کنند و یا بد افزاری روی نصب کنند. باید به شما بگوییم با توجه به ساختاری که کوکی‌ها دارند چنین توانایی ندارند. از طرفی ساختار کوکی‌ها به نحوی است که توانایی خواندن اطلاعات هارد درایو را ندارند. بنابراین می‌توانید اطمینان داشته باشید که برای سیستم شما تهدیدی نخواهند بود.

شما به جای اینکه نگران آسیب کوکی‌ها باشید، باید به فایل‌هایی که تحت عنوان یک دیتای مهم در سایت‌ها به شما پیشنهاد نصب و یا دانلود می‌دهند نگران باشید. به عنوان مثال ممکن است که شما قصد دانلود یک آهنگ را داشته باشید. زمانی که شما گزینه دانلود را میزنید باید فرمت فایل دانلودی را چک کنید. اگر فرمت آن یک فرمت صوتی نیست، شما در حال نصب بدافزار روی سیستم خود می‌باشید. متاسفانه این روش بسیار شایع است و گاها برخی افراد آن را کوکی‌ها عنوان می‌کنند. در صورتی که ماهیت این دو کاملا متفاوت است.

کش چیست و چه تفاوتی با کوکی دارد؟

با توجه به توضیحات ما ممکن است که فکر کنید که کش « Cache  » یا کوکی یکی هستند. باید به شما بگوییم که این دو مفهوم کاملا از هم مجزا می‌باشند. شاید کارکرد آن‌ها به صورتی باشد که شما فکر کنید که هدف و رفتاری مشابه دارند، اما به لحاظ ساختاری این دو تفاوت بسیار زیادی با یک دیگر دارند. هدف از کش این است سرعت پردازشگر شما اندکی افزایش پیدا کند. به همین در حافظه کش شما معمولی کد‌هایی برای بازخوانی سریع ذخیره می‌شوند. بهتر است با ذکر یک مثال کاربرد کش را بهتر برای شما توضیح دهیم.

فرض کنید که شما مسئول بخش انبار یک کارخانه تولیدی می‌باشید.. زمانی که یک دستگاه خراب می‌شود از شما در خواست می‌شود که به آن‌جا مراجعه کنید و آن قطعه را مشخص کنید و مجدد برگردید و آن قطعه را به آن‌ها تحویل دهید تا آن‌ها، قطعه را نصب کنند. ممکن است اصلا یک قطعه مصرفی باشد و به مرور زمان نیاز به تعویض آن باشد. شما برای راحتی کار خود در این بخش یک لیست از قطعات مصرفی و قطعات یدکی که تعویض بالایی دارند به مسئول هر دستگاه می‌دهید تا کار خود را کمتر کنید.

در این صورت زمانی که دستگاه خراب می‌شود. کافی است که به شما مراجعه کنند و با دادن مشخصات و کد قطعه آن را از شما تحویل بگیرند. شما با انجام این فرآیند در حال انجام کش می‌باشید. مرورگر برای اینکه سرعت لود خود را کاهش دهد، معمولا زمانی که شما برای اولین بار یک صفحه را باز می‌کنید، بخش از اطلاعات web Page را به صورت خودکار ذخیره می‌کند تا شما در صورتی که نیاز به لود مجدد آن صفحه داشتید سرعت عمل خود را افزایش دهد. ما در کوکی تا زمانی که شما تغییراتی ایجاد نکنید، چیزی ثبت نخواهد شد.

فرق کوکی و سشن چیست؟

شما به صورت دقیق با کوکی آشنا شدید، اما شاید لازم باشد که با سشن نیز آشنا شوید تا استفاده مناسب‌تری از وب داشته باشید. در کوکی‌های تمام اطلاعات مشتری که شامل تنظیمات شخصی می‌باشند و نه رمز ورودها در سمت کاربر ذخیره می‌شوند. اما در سشن‌ها اطلاعات بیشتری وجود دارد، مانند اطلاعات کارت و سبد خرید شما می‌باشند، در سمت سرور ذخیره می‌شوند. در سشن زمانی که شما مرورگر خود را می‌بندید و یا اینترنت خود را قطع می‌کنید، هیچ بخشی از اطلاعات شما ذخیره نمی‌شود و هر بار که مراجعه داشته باشید این اطلاعات برای سرور تازه می‌باشد.

اما در کوکی یکبار اطلاعات ذخیره می‌شود و معمولا پس از هر بار ورود تغییر خاصی در آن رخ نمی‌دهد. تغییرات در سشن بستگی به کوکی‌ها شما دارد، اما تغییرات در کوکی به سشن ارتباطی ندارد. حداکثر اندازه یک کوکی 4 کیلو بایت است اما حداکثر اندازه سشن 128 مگابایت قرار داده شده است. توجه داشته باشید که سرورها برای اینکه چابکی مناسبی در زمان استفاده شما داشته باشند، سعی می‌کنند بخشی از اطلاعات شما را ذخیره کنند. البته این اقدامات معمولا به سرعت نیز از بین می‌روند. اما می‌توان آن‌ها را ذخیره کرد.

مزایا و معایب کوکی‌ها چیست؟ بهترین تصمیم در رابطه با کوکی‌ها چیست؟

به صورت کلی باید به شما بگوییم که اگر امروزه شما از اینترنت لذت می‌برید و سایت‌های بسیاری را مطابق با نیاز خود پیدا می‌کنید، علت آن استفاده از کوکی‌ها می‌باشد. اما سوال اصلی این است که آیا کوکی‌ها فقط مزایای مثبت دارند و معایبی ندارند. در این زمان است که موضوع سرقت کوکی مطرح می‌شود. بالاخره هکرها نیز بیکار ننشسته‌اند و با استفاده از روش‌ها و با ابزاری شروع به هک کردن سیستم شما می‌کنند. یکی از بخش‌هایی که برای هکرها بسیار جذاب است، کوکی‌های شما می‌باشد. البته توجه داشته باشید که برای هک کردن کوکی‌ها باید بین شما و سایت قرار بگیرند.

در غیر این صورت کوکی‌ها شما برای آن‌ها ارزشی نخواهد داشت. همانطور که در بخش‌های قبل نیز به این موضوع اشاره شد، زمانی که کوکی آدرس رایانه شما را داشته باشد، برای رایانه دیگری کاربردی نخواهد داشت. هکرها در زمان استفاده شما از خدمات امکانات سایت با کپی کردن کوکی شما اقدام به سرقت کوکی می‌کنند. در نهایت هکرها با توجه به اطلاعاتی که از شما به دست آورده‌اند با جایگزینی برخی از اطلاعات بدون رمز عبور وارد حساب کاربری شما می‌شوند. چرا که یکی از وظایف کوکی حفظ دسترسی شما است و نه ذخیره سازی رمز شما!

البته این موضوع نیز تنها مشکل کوکی‌ها نیست، یکی دیگر از مشکلات کوکی‌ها این است که اطلاعات شما با توجه استفاده‌ای که دارید برای شرکت‌ها تبلیغاتی دسته بندی می‌شود. توجه داشته باشید که شخصی سازی شما به صورت شخصی به شرکت‌های تبلیغاتی منتقل نمی‌شود. بلکه به صورت گروهی منتقل می‌شود. به همین دلیل است که گوگل می‌داند کدام تبلیغ نظر شما را جلب می‌کند و بیشترین واکنش نسبت به آن را خواهید داشت. البته این موضوع بیشتر در شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر، فیسبوک و… استفاده می‌شود.

سخن پایانی

شما به صورت اجمالی با کوکی و مفاهیم آن به صورت جامع و کامل آشنا شدید. اگر شما به دنبال راحتی می‌باشید و از طرفی مدت زمان زیادی را نیز مشغول استفاده از وب می‌باشید. قطعا باید کوکی‌های شما فعال باشید تا سرعت عمل استفاده شما افزایش پیدا کند. اما اگر شما به ندرت از وب استفاده می‌کنید، شاید استفاده کردن و یا استفاده نکردن از کوکی برای شما آنچنان جذاب نباشد.

در نهایت سعی کنید در بازه‌های زمانی کوتاه مدت حافظه کوکی خود را پاک کنید. با توجه به این نکته  اولا حافظه بیشتری در دسترس خواهید داشت و دوما امنیت شما تامین خواهد شود. در صورتی که در مورد کوکی و استفاده از آن سوالی داشتید در بخش کامنت‌ها با مطرح کنید.

پرانتز